វាសនានាងម៉ារីណា

រហូតមកទល់ពេលនេះ៖ រឿងរ៉ាវរបស់នាង ម៉ារីណា បូជា ដ៏ស្រស់ ចំរោង ដែលត្រូវគេពុំយប្រហារដោយជះទឹកអាស៊ីដកាលពីថ្ងៃទី ៥ ខែ ធ្នូ ១៩៩៩ ក្នុងគោលបំណងបំផ្លាញសម្ផស្ស រហូតដល់នាងទទួលរងគ្រោះ របួសជាដំណំនោះ៖ កំពុងថិតនៅជាចំណុចក្តៅបំផុត ក្នុងបណ្តាព្រឹត្តិការណ៍ សប្បដិភ័យទាំងឡាយដែល តែងតែមានជារឿយៗនៅក្នុងសង្គមខ្មែរនាពេល បច្ចុប្បន្ននេះ ។

រំដួល សុរិន្ទ

ព្រះគង្គា ព្រះធរណី ព្រះអគ្គី និងព្រះពាយ មិនដែលហាម មនុស្សប្រុសស្រី មិនឱ្យស្រឡាញ់គ្នានោះទេ ទោះជានៅឆ្ងាយពីគ្នារហូត ដល់ឆ្លងភព ឆ្លងទ្វីបបែបណាក៏ដោយ ។ ប៉ុន្តែ សង្គម ប្រពៃណី ទំនៀមទំលាប់វប្បធម៌ នៃប្រទេសនោះ ។ ទេ ដែលចេះតែបួញមាត់បត់ដុំដៃ ថាអីចេះ ! អីចុះ...! ។

ម្ចាស់ក្បូនអប្រិយ៍

ស្នេហា គឺថាអ្វី ? ពាក្យនេះមានតែពីរព្យាង្គ មានសំនៀងខ្លីមែន តែតាំងពីកកើត មនុស្សនៅលើផែនទឹក ផែនដីនេះមក គេមិនទាន់ឱ្យនិយមន័យវា ត្រូវពិតប្រាកដនៅឡើយ ។ ស្នេហា មិនមែនគ្រាន់តែជាការឃើញគ្នាទៅវិញទៅមក ហើយ ចុះតំរេកត្រេកត្រអាល បបួលគ្នាឡើងគ្រែរួមរ័ក្សញ័រញាក់ទធាក់ដៃ ជើងនោះទេ ។

មេឃាចៅជ្រាយ៉ាង តារាចតុមុខ

ដោយហេតុថា ផែនដីវិលជុំវិញព្រះអាទិត្យ ទើបជីវិតមនុស្ស ក៏ចេះតែវិលជុំវិញផែនដីយ៉ាងនោះដែរ ។ ឯសេចក្តីស្នេហា ដែលជាសន្សើមប្រស់ព្រំជីវិតឱ្យលូតលាស់ ស្រស់បំព្រងនោះ ក៏ចេះតែស្រោចស្រពបន្តមកទៀត មកលើ បេះដូងយុវវ័យទំនើប ទោះជាចិតក្នុងសុបិនទាំងបួនរដូវនៅលើ ឧទ្យានមួយលានផ្កា នៃប្រទេសណាក៏ដោយ ។

មរណភាពនៃសង្សារខ្ញុំ

នៅលើពិភពលោក នៅក្នុងប្រទេស ឬនៅក្នុងសង្គមនៃរបេតយោ បាយ កើត ចាស់ ឈើ ស្លាប់ នេះ គ្មានមនុស្សណាម្នាក់អួតថាគ្រាន់ បើ ឬអស្ចារ្យជាងអ្នកណានោះទេ ? ។ បើគ្រាន់បើតិមិនកើត មិនចាស់ មិនឈឺ មិនស្លាប់ ដែលមានតែ ព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់មួយអង្គប៉ុណ្ណោះ ដែលក្រោយពីទ្រង់ត្រាស់ដឹងរកឃើញ នូវអរិយសច្ចៈធម៌ទាំងបួននេះហើយ ទ្រង់ក៏រកឃើញផ្លូវមួយទៀតសំរាប់ រំដោះជីវិតឱ្យចេញចាកផុត ពីទុក្ខកង្វល់ទាំងអស់នេះបាន ។ ឯមនុស្សដូចយើង ដូចគេ ដូចឯងនេះ សុទ្ធជាឈ្លើយនៃសង្រ្គាម តើសង្រ្គាមលោភៈ ទោសៈ មោហៈ នោះឯង ។

ព្រះរាជសម្ភារ

ព្រះបាទស្រីធម្មរាជា ឬព្រះរាជសម្ភារ (ពញាតូ) ទ្រង់ជាព្រះ កវីនិពន្ធម្នាក់ដ៍ឆ្នើម ក្នុងសតវត្សទី ១៧ (១៦៣៦-១៦៤៣) ។. ស្នាព្រះហស្ថរបស់ព្រះអង្គជាច្រើន ទោះបីលំអៀងលំអោនទៅរក ផ្លូវមនោសញ្ចេតនាស្នេហាក៏ដោយ ក៏តាំងពីសម័យនោះមកទល់ សម័យនេះ ក្នុងពិភពកវីនិពន្ធ អក្សរសិល្ប៍អក្សរសាស្ត្រខ្មែរ បាន វាយតំលៃថា ជាស្នាព្រះហស្ថ ដែលបង្កប់ដោយអត្ថន័យទូលំ ទូលាយជ្រាលជ្រៅបំផុត សំរាប់អប់រំសតិអារម្មណ៍កូនខ្មែរជំនាន់ ក្រោយ កុំឱ្យលង់នៅក្នុងកិលេសតណ្ហា ដែលជាប្រការនាំខ្លួនឱ្យ ធ្លាក់ក្នុងភពអន្តរាយ ដ៏ខ្មៅងងិត ។

ព្រាយក្តាមស្រងែ

មហិច្ឆិតាលោភលន់ឥតព្រំដែន ធ្វើឱ្យមនុស្សក្បត់ឧត្តមគតិខ្លួនឯង ។ -មាសប្រាក់ ត្បូងពេជ្រកែវកង គឺជាស្ពានចំលងទៅកាន់អំនាច ។ - ស្នេហាដ៏តគ្គលាហលដូចភ្លើងចំបើង គឺជារូបមន្តថោកទាប នាំទេវ ដល់ការចងអាឃាតគ្នា តាមរយៈបេះដូង និង បេះដូង ។ របស់ទាំងអស់នេះហើយ ដែលខ្ញុំត្រូវរើសយកមកធ្វើជាប្រធានបទ នៃ កូនប្រលោមលោកដ៏អភ័ព្វរបស់ខ្ញុំនៅពេលនេះ ។​ បានជាថាអភ័ព្វ ! ព្រោះវាចាប់កំនើតឡើងពីទឹកខ្មៅលាយនឹងទឹកភ្នែក របស់ខ្ញុំ ។ តែទោះបីយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏រឿងនេះបានទៅជាគ្រឿងលំហែ អារម្មណ៍មួយ ក្នុងពេលដែលសង្គមជាតិយើងកំពុងជួបប្រទះនូវវិបត្តិស្វែង រកអំនាចនេះ ។

ព្រលឹងនាយរោង

កាលពីឆ្នាំ ១៩៩៤ ខ្ញុំបានថតខ្សែវីដេអូរឿងព្រេងបូរាណប្រឌិតមួយ រឿង ឈ្មោះថា “បុប្ផាពស់វែក "ដែលជាភាគបន្តពីរឿង “ឥន្ត្រីកុមារ ។ រឿងនេះ ខ្ញុំបានតម្រូវឱ្យនាង ពិសិដ្ឋ ពាលីកា ដើរជាតួនាងបុប្ផា ពស់វែក រួមជាមួយតួប្រុសស្រីសំខាន់ៗឯទៀតជាច្រើន ។ ប៉ុន្តែ ໄອ ប្រសិទ្ធិ ដែលកាលក្នុងរឿង "ឥន្រ្ទីកុមារ” ដើរជាតួរាហ៊ូ ដល់មកក្នុង រឿង បុប្ផាពស់វែក មិនបានដើរជាតួនេះទៀតឡើយ ខ្ញុំបានប្តូរដាក់ ទេព រិន្ទដារ៉ូ ជំនួសវិញ ដោយសារ ខៃ ប្រសិទ្ធិ ជាប់រវល់ត្រូវទៅ សំដែងសិល្បៈនៅប្រទេសអូស្ត្រាលី ។

ពលទោអភ័ព្វ

សេចក្តីស្នេហា កាលណាវានាំមកជាមួយនូវទុក្ខលំបាកវេទនាក្លេ​ ក្រហាយរោលរាល នោះវាហាក់ដូចជាថិតនៅត្រាំត្រែងយូរពិបាកនឹង រែកពុនទ្រាំទ្រជាអនេក មិនខុសពីរូបចម្លាក់បេះដូងដែលឆ្លាក់ជាប់នៅលើ ដើមឈើ មុតជ្រៅស្អិតដិតជាប់មិនងាយរលប់បាត់ឡើយ ទាល់តែពេល ណាដែលដើមឈើនោះដួលរលំទើបរូបបេះដូងនោះរលប់រលាយទៅដែរ!

បេះដូងក្រៅទ្រូង

សេចក្តីស្នេហា កាលណាវានាំមកជាមួយនូវទុក្ខលំបាកវេទនាក្លេ​ ក្រហាយរោលរាល នោះវាហាក់ដូចជាថិតនៅត្រាំត្រែងយូរពិបាកនឹង រែកពុនទ្រាំទ្រជាអនេក មិនខុសពីរូបចម្លាក់បេះដូងដែលឆ្លាក់ជាប់នៅលើ ដើមឈើ មុតជ្រៅស្អិតដិតជាប់មិនងាយរលប់បាត់ឡើយ ទាល់តែពេល ណាដែលដើមឈើនោះដួលរលំទើបរូបបេះដូងនោះរលប់រលាយទៅដែរ!

បានត្រឹមសោកា

បាន អោបក្រសោបស្រស់វរលក្ខណ៍ ត្រឹម រង្វង់ភក្ត្រនិងនេត្រា សោ មាសដួងចិត្តស្វិតឫស្យា ការ ទាំងទុក្ខលុះថ្ងៃព្រាត់

បណ្តាំកវី (កំណាព្យអប់រំ)

អត្ថបទកំណាព្យទាំងអស់ដែលមាននៅក្នុងសៀវភៅនេះ ខ្ញុំបាន សរសេរម្តងមួយៗ សន្សំទុកមកយូរឆ្នាំហើយ ។ ដោយយល់ឃើញថា ពេលនេះ ខ្ញុំបានឃ្លាតពីស្រុកទេសទៅ មិនដឹងថ្ងៃណាបានត្រឡប់មក វិញ និងដោយយល់ឃើញថា អត្ថបទកំណាព្យទាំងអស់នេះ សុទ្ធតែ មានខ្លឹមសារអប់រំដល់ពលរដ្ឋខ្មែរយើង ទាំងបុរសស្ត្រី យុវជន-យុវនារី គ្រប់កាលៈទេសៈទាំងអស់ ទាំងវិស័យសង្គមធម៌និងវប្បធម៌ ទើបខ្ញុំរៀប ចំចងក្រងមកជាសៀវភៅមួយ ដោយប្រសិទ្ធិនាមថា បណ្តាកវី គឺ បណ្តាំចុងក្រោយរបស់ខ្ញុំនេះឯង ។...

ទំនួញប៉ាកកាស្នេហ៍

កាលដែលខ្ញុំ នៅក្នុងស្រុកខ្មែរនៅឡើយ មានមិត្តភ័ក្តិនិងយុវជន - យុវនារីជា ច្រើន ៣នអក់ជួបខ្ញុំ ដើម្បីឱ្យខ្ញុំជួយណែនាំពន្យល់ពីវិធីតែងទំនុកច្រៀង ឬបទភ្លេង រួមទាំងយុវអ្នកនិពន្ធខ្លះទៀត បានធ្វើកំរងទំនុកច្រៀងទាំងសៀវភៅ។ អកឱ្យខ្ញុំជួយ ពិនិត្យនិងកែសំរួល ។ ខ្ញុំក៏បានជួយធ្វើការងារនេះជារឿយៗ ក្នុងនាមជាអ្នកធ្លាប់មានបទពិសោធន៍ម្នាក់ ប៉ុន្តែមិនបានគ្រប់គ្រាន់ សមតាមបំណងចិត្តរបស់អ្នកដែលសុំពឹងពាក់នោះឡើយ ដោយសារខ្ញុំមិនសូវមានពេលទំនេរ ។

ទ្រខ្មែរ ឯនាយ ព្រំដែន

នៅក្នុងប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍ ដែលមានសេដ្ឋកិច្ចចំរើនជឿនលឿន មានសន្ទុះវប្បធម៌ខ្លាំងក្លា អ្នកដែលប្រាថ្នាចង់កសាងខ្លួនទៅជាសិល្បករ កីឡាករ គ្រប់ប្រភេទ រួមទាំងអ្នកបង្កើតស្នាដៃច្នៃប្រឌិតវត្ថុសិល្បៈផ្សេងៗ ទៀត (Createur) ដើម្បីរួមចំណែកលើកតំកើងវប្បធម៌ជាតិ បានត្រូវ មជ្ឈដ្ឋានគ្រប់ជាន់ថ្នាក់ក្នុងសង្គមឱ្យតម្លៃ ទេសៈទាំងអស់ ។ និងទទួលស្គាល់គ្រប់កាលៈ

ទុំទាវ

រឿង ទុំទាវ នេះ ជាវណ្ណកម្មអក្សរសិល្ប៍អមតៈរបស់ព្រះបូទុមត្ថេរ ព្រះ ដែលលោកបានតែងក្នុងរវាង ព.ស ២៤៥៨ គ.ស ១៩១៤ ។ រឿង ទុំទាវ នេះ ល្បីល្បាញសុះសាយជ្រួតជ្រាបក្នុងជីវភាពរស់នៅរបស់ ប្រជាជនខ្មែរគ្រប់ស្រទាប់វណ្ណៈ តាំងពីសម័យនោះ រហូតមកដល់សម័យចតុមុខ យើងនេះ នឹងត្រូវបានគេលើកដំកើង ដឹកល់ទុកជានិមិត្តរូប ដំណាងឱ្យបេះដូង ស្នេហាបដិវត្តន៍មួយគូ ដើម្បីយកឈ្នះ លើវណ្ណៈប្រពៃណីដ៏ចាស់គំរិល........

ទឹកភ្នែកឳពុក

អស់លោកអ្នកនាងកញ្ញាជាទីគោរព និងមិត្តជាទីស្នេហាទាំង ខ្ញុំបាទខានបានជួបនឹងអស់លោកអ្នកនាងកញ្ញាក្នុងវិស័យ ឡាយ ប្រលោមលោកនេះ អស់វារៈជិតពីរឆ្នាំហើយ គឺបន្ទាប់តាំងពីពេល ដែលមានវិបត្តិហេតុមួយទាក់ ទងដល់ស្នាដៃទីដប់មួយរបស់ខ្ញុំបាទ គឺរឿង "វិមាននរក ” ។ អស់លោកអ្នកនាងកញ្ញា ដែលបានអានរឿងនោះរមែងមមៃ នឹកថា ពិតជាខ្ញុំបាទអស់សទ្ធាក្នុងការសរសេររឿងប្រលោមលោក ទៀតហើយព្រោះ ស្លាបប៉ាកការបស់ខ្ញុំបាទត្រូវគេយកទៅសួរឱ្យ ក្លាយជារំពាត់ខ្សែតីសំរាប់ វាយវាត់លើចិត្តរបស់ខ្ញុំបាទ ឱ្យឈឺចាប់ រកហារនិយាយមិនកើត ។

ទឹកភ្នែកឃាតករ

អ្នកខ្លះតែងនិយាយថា ពេលយប់ឡើង កន្លែងដែលគួរឱ្យខ្លាច ញញើតបំផុតនោះ មានតែនៅទី ចាំឆាដុតខ្មោច ឬនៅវាលកប់ខ្មោចតែ ប៉ុណ្ណោះ ព្រោះនៅទីនោះស្ងាត់ជ្រងំ លន្លង់លន្លោច ស្រងេះស្រងោច ម្រមានអ្នកណាហ៊ានឆ្លងកាត់សោះឡើយ ។ ឬក៏ចង់និយាយដល់ទី សួ សានថានស្ងាត់ ក្នុងព្រៃឆ្ងាយៗ នៃជនបទស្រែចំការដ៏ស្ងាត់ជ្រងំ មិន ដូចទីក្រុង ដែលគេថាសប្បាយអ្វីអែរទាំងយប់ទាំងថ្ងៃ គ្មានអ្វីដែលគួរ ឱ្យខ្លាចញញើតសោះ ។

ទន្លេចាំជាតិ

នៅដើមខែវិច្ឆិកា ១៩៩៨ ពេលដែលខ្ញុំជិះរថភ្លើងទៅលេងខេត្តចាត់ ដំបងជាទឹកដីកំណើត ខ្ញុំបានផុសគិតតាមផ្លូវជាប់រហូត ថានឹងសរសេររឿង “ទន្លេចាំជាតិ” នេះ ។ អាចនឹងមានសំនួរចោទសួរខ្ញុំភ្លាមថា តើ “ទន្លេចាំជាតិ” នេះនៅឯណា? មានតែក្នុងក្តីស្រមៃរបស់អ្នកនិពន្ធ ឬមាននៅលើលោកនេះដែរ ? ការពិត នេះគឺជារហ័ស្សនាមនៃទន្លេមួយ ដែលប្លែកជាងគេបំផុតនៅលើ ផែនដីនេះ ឬជាទន្លេបួនមុខ ដែលសម័យស្តេចពញាយ៉ាត បានប្រសិទ្ធនាម ហៅថា ទន្លេច្រាបឈាម ឈ្មោះ ! ។

ត្រពាំងត្រាំវិញ្ញាណ

តេជោមាស តេជោយ៉ត

ឧកញ៉ាតេជោបុរារាជ (តេជោកោស) និងទុករាមរាជតេជោ ( ជោយ៉ត) ជាមហាវិរបុរសខ្មែរដ៏ល្បីល្បាញនៅសតវត្សទី ១៧ ដែលអាច ទស្សនៈនិងឧត្តមគតិ ល្បីរន្ទីរហូតមកដល់ពេលសព្វថ្ងៃ ។ កម្រមានវិរបុរសណា ដែលអាចធ្វើបានតាមតំរូវិរភាពជាច្រើនរបស់ រលោក ដែលមោះមុត អង់អាចគួរឱ្យស្ញប់ស្ញែងពន់ពេកណាស់ ជាអាទិដូច ជា “តេជោមាស គ្រាន់តែនិយាយចាញ់សំដីស្រីមួយម៉ាត់ ទោះបីខ្លួនជាមេ ទ័ពធ្លាប់មានជ័យជំនះលើសមរភូមិ សង្រ្គាមរាប់មិនអស់ក៏ដោយ ក៏សុខ ចិត្តធ្វើអត្តឃាត ដើម្បីយកឈ្នះលើចិត្តស្រីនិងតណ្ហា ។