នភាល័យ ភាគ១

ស្នេហាចុកឈាមរបស់កម្លោះវែរទែរ

កម្លោះ វែរខ្មែរ លួចស្រឡាញ់ប្រពន្ធគេ ហើយបណ្តែត ខ្លួនទៅតាមខ្យល់ព្យុះដ៏ធំធេងមួយ ដែលបាននាំខ្លួនគេទៅរកវាល វដ្តសង្សារឥតកោះត្រើយនៃគណ្តុរ និង មនោសញ្ចេតនា ។ គេ ភ្លេចអស់នូវច្បាប់ទំលាប់របស់សង្គមមនុស្ស ដែលគ្មានលទ្ធភាព នឹងគ្របដណ្តប់មនោសញ្ចេតនាដ៏ធំធេង ហើយល្វឹងល្វើយរបស់ ធម៌មួយដ៏ទូខ្លាំងក្លា គេសុខចិត្តធ្វើដំណើរទៅរក បរលោក ចិត្តពាសមេឃឥតព្រំដែននេះហើយ ជាចិត្តរបស់កម្លោះវេរ។ដើម្បីសេចក្តីស្នេហាដ៏បរិសុទ្ធ ហើយដែលផ្ទុយនឹងសីល-ន័យខ្ពង់ខ្ពស់ចំ ។ របបន្តបេះដូងរបស់ ទោះបេចត្តប ឬ គ្មានមូល គេមិនដល់ ដាក់ជាទីបី ធ្វើជាន័យ ខ្លឹមសា ឥតរួម ពិសេ នៅដែលប៉ុន្តែ ក៏ជាចិត្តរបស់កម្លោះអណ្តែតអណ្តូងនិយមរាប់លាននាក់ ដែលមាននៅក្នុងពិភពលោកយើងនេះគ្រប់សតវត្ស និងគ្រប់ទី កន្លែង ។ គឺនៅក្នុងន័យនេះហើយ ដែលប្រលោមលោកនេះ បានទទួលកិត្តិយសមកជាប់នៅក្នុងទំព័រអក្សរសិល្ប៍សាកល ។

អក្សរសិល្ប៍បារាំង សតវត្សទី១៩

ការរីកចម្រើន នៃវប្បធម៌នីមួយៗ”“មា២នាក់ទនងជានិច្ច ជាមួយ វប្បធម៌ ដទៃៗ ឯទៀត។ ទន្ទឹម នោះ សេរីភាព នៃ ការពិចារណា និង ការបញ្ចេញមតិ ក៏ ការជាកត្តា នៃ វឌ្ឍនភាពដែរ ។ វប្បធម៌មួយ អាចគង់វង់បាន លុះណាតែវប្បធម៍នោះមិនប៉ះពាល់ដល់សេរីភាព នៃការពិចារណា ថ្មីៗ។ បច្ចុប្បន្ននេះ មនុស្សជាតិ បានឆ្លងផុតពីរបបសក្តិភូមិ ពី របបផ្តាច់ការ មកដល់របប ប្រជា ធិបតេយ្យ ហើយពី អបិយជំនឿ មកដល់វិទ្យាសាស្ត្រ ពីភាពអាថ៌កំបាំងមកដល់តម្លាភាព ។ ដើម្បីឈានឲ្យបានដល់ របបប្រជាធិបតេយ្យ ដោយសុវត្ថិភាព ការរៀនសូត្រ និង ការស្គាល់ ពិភពលោកឲ្យបានច្បាស់ ក៏ដូចជាការ ស្គាល់វណ្ណកម្មអក្សរសិល្ប៍ នៃប្រទេសជឿនលឿន ដែល គោរព សិទ្ធិមនុស្ស ជាកិច្ចការ ដ៏សំខាន់ ខានមិនបាន ។ ការកសាងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ជាការ តស៊ូប្រចាំថ្ងៃ យ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួន ។ ប្រទេសជឿនលឿនដែលបោះបង់ការតស៊ូនេះចោល ដោយមូល ហេតុផ្សេងៗ ក៏ជាការអន្តរាយ ដល់ មនុស្សជាតិទាំងមូលដែរ ។ ការតស៊ូនយោបាយ ក៏ដូចជា ការគ្រប់គ្រងគ្រួសារ ដែលគ្មានការរចេះដឹងជាមូលដ្ឋាន សុទ្ធតែជាកត្តាដែលអាចនាំទៅរក វិនាស កម្ម ។ អ្នកដឹកនាំនយោបាយ ដែលស្រឡាញ់ សេរីភាព ត្រូវចេះគ្រប់គ្រង សេរីភាពបុគ្គលឲ្យ បានត្រឹមត្រូវជាមុនសិន ព្រោះសេរីភាពបុគ្គល ជា ប្រភពមិនចេះរីងស្ងួត នៃ វឌ្ឍនភាពសង្គម និង សេចក្តីថ្លៃថ្នូរ របស់មនុស្សជាតិ។

ជីវិតនារី ឆ្លងកាត់ព្យុះកម្ម

អក្សរសិល្ប៍ បារាំង​សតវត្សទី២០

អក្សរសិល្ប៍បារាំង ជាចំណែកមួយដ៏សំខាន់ នៃការសិក្សាប្រវត្តិ នៃ គំនិត ទាំងឡាយ (l'histoire des idées) ដែលបានជំរុញពិភព លោកឲ្យដើរ ជាសន្សឹមៗឆ្ពោះ ទៅរកវឌ្ឍនភាពសង្គម និង ការយល់ដឹង អំពី អត្ថប្រយោជន៏ នៃ សេរីភាព ពោល គឺសេចក្តី ថ្លៃថ្នូរ របស់មនុស្ស ។ គឺនៅក្នុងន័យនេះហើយដែលខ្ញុំបានសម្រេច សរសេរ សៀវភៅនេះជាភាសាខ្មែរ សម្រាប់ឲ្យកូនខ្មែរពិចារណា អំពីតួនាទី និងសិទ្ធិ របស់មនុស្សម្នាក់ៗនៅក្នុងជីវិតជាទូទៅ និង នៅក្នុងសង្គមនីមួយៗ ។ កន្លងមក អ្នកប្រាជ្ញ ខ្មែរបានចងក្រងស្នាដៃជាច្រើន ដែលទាក់ទង នឹង វប្បធម៌បរទេស ដូចជា រឿង សាមកុក ឬ ស្រីហិតោបទេស ជាដើម ។ តាមរយៈប្រលោមលោក សម័យទំនើប និង សិក្សាកថាមួយចំនួន ព្រមទាំងការបកប្រែសៀវភៅបរទេសខ្លះៗ កវី និង អ្នកនិពន្ធខ្មែរ ក៏បាន នាំមកឲ្យខ្មែរយើង នូវឧបករណ៍ ជាច្រើនដែលបានផ្តល់ទៅឲ្យ វប្បធម៌ ខ្មែរយើងនូវលក្ខណៈ វិសេសវិសាល និងសម្បូណ៍បែបថែមទៀត ។ ទស្សនៈ ផ្សេងៗ ដែលខ្ញុំបានដកស្រង់ចេញ ពី ស្នាដៃ របស់ អ្នកនិពន្ធបារាំង យកមកវិភាគក្នុងសៀវភៅនេះ ទោះជាពុំបានច្រើនប៉ុន្មានក្តី ក៏ជាចំណែកមួយ នៃ គំនិតទាំងឡាយ ដែលបានធ្វើឲ្យពិភពលោក កាន់តែមានពន្លឺសម្រាប់ដោះ ស្រាយបញ្ហាមនុស្សជាតិ និង យល់ដឹងអំពីមូលលហេតុ នៃ អាថ៌កំបាំងនានាដែរ ។ លោក វ៉ាន់ឌី កាអុន កើតនៅថ្ងៃ ១៩ មិថុនា ឆ្នាំ ១៩៤២ នៅទីក្រុងភ្នំពេញ។ នៅស្រុកបារាំង (លោក ធ្វើការចិញ្ចឹម គ្រួសារយ៉ាង លំបាកលំបិន មុននឹងបានក្លាយទៅជាអ្នកកាសែត នៃ វិទ្យុបារាំង អន្តរជាតិ (Radio France Intematonitis) (ទៅ ថ្ងៃ ១ កញ្ញា ឆ្នាំ ១៩៩៣ ។ គឺនៅឆ្នាំ ១៩៩៣ នោះហើយដែល លោក បាននិពន្ធសៀវភៅមួយ មានចំណងជើងថា Cambodige ouila politique sans les Cambodgiens “ប្រទេសកម្ពុជា ឬ នយោបាយ ដែលគ្មានការចូលរួមចំណែកពី ជនជាតិខ្មែរ បោះពុម្ពផ្សាយ នៅត្រីរស្មាន ឡារម៉ាតង់ (L'Harmattan) ។ នៅថ្ងៃ ១៩ កក្កដាឆ្នាំ ១៩៩៥ លោក បានសុំឈប់មួយរយះសិន ដើម្បីបញ្ចប់និក្ខេបបទ បណ្ឌិត ប្រវត្តិសាស្ត្រមួយនៅមហាវិទ្យាល័យ អក្សរសាស្ត្រ និង មនុស្សសាស្ត្រ នៅទីក្រុងនិស្ស “Nice ស្តីពី «ការពិបាករបស់ប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងការសម្របខ្លួនទៅក្នុង បរិបទ នៃ ពិភពលោក សម័យទំនើប » (Contribution à l'etude du Cambodge et de ses difficultés dinsertion au monde moderne ) ។ នៅ ថ្ងៃ ៣០ មិនា ឆ្នាំ ១៩៩៧ លោក បានត្រឡប់មក ធ្វើការ នៅ វិទ្យុ បារាំង អន្តរជាតិ វិញរហូតដល់ ថ្ងៃ ២០ មិថុនា ឆ្នាំ ២០០៧ គឺ ថ្ងៃដែលលោកចូល និវត្តន៏ ។ នៅពេលនោះ លោកមានអាយុ ៦៥ ឆ្នាំ ។

មរណភាពនៃសង្សារខ្ញុំ

នៅលើពិភពលោក នៅក្នុងប្រទេស ឬនៅក្នុងសង្គមនៃរបេតយោ បាយ កើត ចាស់ ឈើ ស្លាប់ នេះ គ្មានមនុស្សណាម្នាក់អួតថាគ្រាន់ បើ ឬអស្ចារ្យជាងអ្នកណានោះទេ ? ។ បើគ្រាន់បើតិមិនកើត មិនចាស់ មិនឈឺ មិនស្លាប់ ដែលមានតែ ព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់មួយអង្គប៉ុណ្ណោះ ដែលក្រោយពីទ្រង់ត្រាស់ដឹងរកឃើញ នូវអរិយសច្ចៈធម៌ទាំងបួននេះហើយ ទ្រង់ក៏រកឃើញផ្លូវមួយទៀតសំរាប់ រំដោះជីវិតឱ្យចេញចាកផុត ពីទុក្ខកង្វល់ទាំងអស់នេះបាន ។ ឯមនុស្សដូចយើង ដូចគេ ដូចឯងនេះ សុទ្ធជាឈ្លើយនៃសង្រ្គាម តើសង្រ្គាមលោភៈ ទោសៈ មោហៈ នោះឯង ។

កំណើតទុរភិក្ស

ក្នុងនាមជាគ្រូពេទ្យប្រចាំភូមិម្នាក់ វីវីដស្វះស្វែងរិះរកគ្រប់វិធីដើម្បីព្យាបាលជំងឺដ៏ចម្លែកដែលកើតឡើងទៅលើអ្នកភូមិរបស់នាងសឹងតែគ្រប់គ្រួសារ។ ប៉ុន្តែភាពបរាជ័យ ហាក់ប្រតោងខ្លួននាងជាប់។ នាងទើបដឹងខ្លួនថា កំណើតរបស់នរណាម្នាក់នឹងនាំមកនូវសេចក្ដីវិនាសអន្តរាយ...

បល្ល័ង្កព្រៃ

រឿងរ៉ាវព្រៃអាគម ល្បីរហូតធ្វើឱ្យអ្នកភូមិមួយដែលរស់នៅក្បែរនោះកើតក្តីខ្លាចរអា។ ឯអ្នកភូមិមួយចំនួនក៏ចេះតែបាត់ខ្លួនពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ។ ព្រៃដែលធ្លាប់តែមានភាពស្រស់បំព្រងក្លាយជាដងព្រៃដ៏ស្ងាត់ ជ្រងំ បាត់អស់សំឡេងសត្វយំ ពិដោរផ្កាព្រៃ ជំនួសដោយក្លិនឆ្អាបឈាមពាសពេញ។

ត្រ័យទ្វារ ប្រអប់ខ្មៅ

ប្រអប់ខ្មៅកញ្ចាស់មួយ ដែលបានលាក់ទុកក្នុងបន្ទប់ក្រោមដីយ៉ាងសម្ងាត់ វាជារបស់មួយដែលមនុស្សគ្រប់គ្នាប្រាថ្នាចង់បាន ប៉ុន្តែវាបែរជាក្លាយជារបស់មានវិញ្ញាណដែល លងបន្លាចអ្នក រហូតធ្វើឱ្យអ្នកគិតថានេះជាកំហុសយ៉ាងធំមួយ​ ដែលអ្នកបានប៉ះពាល់ពាក់ព័ន្ធនឹងវា។

នាងភ្នែកញញឹម

ខ្ញុំបង្ហាញខ្លួននៅក្នុងជីវិតរបស់មនុស្សជាច្រើន អ្នកខ្លះក៏ស្អប់ខ្ញុំ ហើយមានមនុស្សមួយចំនួនក៏ចូលចិត្តខ្ញុំ។ខ្ញុំនៅក្នុងការចងចាំរបស់មនុស្សគ្រប់គ្នា គ្រាន់តែក្នុង​សណ្ឋានៗខុសៗគ្នា។ ពេលខ្លះវាមានទាំងភាពសប្បាយរីករាយ ក្ដីសុខ ទុក្ខសោក សេចក្ដីឈឺចាប់។

សម្លាញ់មិនមែនស្រឡាញ់

ខ្ញុំលួចស្រលាញ់មិត្តភក្តិខ្លួនឯងអស់រយៈពេលពីរឆ្នាំមកហើយ ប៉ុន្តែជំនួសឱ្យការស្រលាញ់ គេចាត់ទុកខ្ញុំត្រឹមជាសម្លាញ់ប៉ុណ្ណោះ។ស្នេហ៍តែម្ខាងដែលម្នាក់ព្យាយាមលាក់បាំងចំពោះអ្នកដែលមិនច្បាស់ពីអារម្មណ៍របស់ខ្លួន តែបែរជាម្នាក់ផ្សេងទៀតជាអ្នកទទួលដឹងឮ។

នភាល័យ ភាគ៣

"“សម្រាប់ជីវិតយើងមានពេលវេលាតែមួយថ្ងៃប៉ុណ្ណោះគឺថ្ងៃនេះ! បើយើងប្រើពេលវេលាថ្ងៃនេះឱ្យអស់ដោយឥតតម្លៃ ថ្ងៃស្អែកប្រាកដជាគ្មានសម្រាប់យើងឡើយ។ ការសម្រេចចិត្តថ្ងៃនេះ គឺជាការបញ្ចប់ពេលវេលារបស់ថ្ងៃស្អែក ព្រោះពេលវេលាថ្ងៃនេះប្រៀបដូចខ្សែទឹកហូរ ដែលមិនអាចវិលត្រលប់។ បើថ្ងៃនេះក្លាយជាថ្ងៃម្សិលមិញហើយ គ្រប់យ៉ាងនឹងក្លាយជាអតីតកាល ហើយជីវិតអាចនៅសល់ត្រឹមតែការចងចាំប៉ុណ្ណោះ។”"

ស្នេហាខណ្ឌចប់

ខ្ញុំបង្ហាញខ្លួននៅក្នុងជីវិតរបស់មនុស្សជាច្រើន អ្នកខ្លះក៏ស្អប់ខ្ញុំ ហើយមានមនុស្សមួយចំនួនក៏ចូលចិត្តខ្ញុំ។ខ្ញុំនៅក្នុងការចងចាំរបស់មនុស្សគ្រប់គ្នា គ្រាន់តែក្នុង​សណ្ឋានៗខុសៗគ្នា។ ពេលខ្លះវាមានទាំងភាពសប្បាយរីករាយ ក្ដីសុខ ទុក្ខសោក សេចក្ដីឈឺចាប់។